for Dummies Türkiye, bir Nobel Yaşam markasıdır.
Yüzyıllar boyunca Avrupa toplumu insanların belli haklar ve imtiyazlarla doğduğu fikrine dayanmıştı ve toplum bu ayrıma göre düzenlenmeliydi. Fransızlar bu fikre meydan okuyan ilk halk değildi; hem İngiltere’nin Magna Carta’sı (1215) hem de Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi (1776) Fransız İnsan Hakları Bildirgesi’nden eskidir.
Fakat Fransızlar, toplumun eşitlik çerçevesinde kökten bir biçimde yeniden yapılandırılması, sınıfın ortadan kaldırılması -yokmuş gibi davranılması değil- ve fikirlerini kendi sınırlarının ötesine yayma konularında ilktiler. İnsan Hakları Bildirgesi sonraki BM ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmelerinin de temelini oluşturdu, yani bu anlamda Fransız Devrimciler dünyanın şöyle bir doğrulup dikkat kesileceği bir belge meydana getirmişlerdi.
Peki, Fransız Devrimi niye o kadar önemliydi?
Tarihçiler kanıksadığımız pek çok şeyin -demokratik yönetim ve herkesin eşit haklara sahip olmaları gerektiği fikri- aslında 1790’larda Fransızlarla başladığına dikkat çekerler. 1789’daki İnsan Hakları Bildirgesi hem Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin temelidir. En basit anlatımla, 1789’dan sonra Avrupa bir daha asla aynı kalmadı.
|
Herkes için (yani, hemen hemen herkes için) haklar |
||
|
Teorik olarak İnsan Hakları Bildirgesi herkesi kapsıyordu fakat Olympe de Gouges adında bir hanım kadınları kapsamıyor gibi göründüğünü söyledi. (Haklıydı; kapsamıyordu.) Ne yazık ki Olympe kraliyet taraftarıydı ve giyotine gönderildi ki en azından orada herkesle eşit haklara sahipti. Fransa’nın Karayipler’deki kolonisi Saint- Domingue’de (Haiti) bulunan |
|
Afrikalı köleler bildirgenin kulağa hoş geldiğini düşündüler, bu nedenle liderleri Toussaint l’Ouverture önderliğinde ayaklanıp bir cumhuriyet kurdular. Başlangıçta Paris’teki devrimci hükûmet bunu destekliyordu, fakat sonra fikrini değiştirdi. Napolyon köleliği tekrar tesis etmek için Haiti’ye bir ordu bile gönderdi. Toussaint Fransa’da hapiste öldü. |
Fransız Devrimi ve dünyaya etkileri konusunda daha fazlası için Avrupa Tarihi For Dummies kitabına bakınız.
